W 30 rocznicę początku zmian ustrojowych w Polsce, były Prezydent Polski Lech Wałęsa przebywa w Stanach Zjednoczonych, a tu, będzie gościem kilku wydarzeń i konferencji. W środę, 13 listopada, w Izbie Reprezentantów amerykańskiego Kongresu, Prezydent Wałęsa wziął udział w posiedzeniu komisji spraw zagranicznych, a temat przewodni obrad brzmiał “Demokracja i NATO. Podtrzymywanie naszych wspólnych demokratycznych wartości.” Pełne wystąpienie Prezydenta Wałęsy możecie zobaczyć w wideo poniżej (początek od 30 minuty, początek wystąpienia Prezydenta Wałęsy od 40 minuty).
Pomimo, że w przemówieniu, Prezydent Wałęsa nie nawiązał do sytuacji wewnętrznej w Polsce, wiele wzmianek w tym temacie, uczynił w pozostawionym w kongresie zapisie swojej przemowy (różniła się ona od tej wypowiedzianej przed komisją). Tekst poniżej.
W swoim przemówieniu, Lech Wałęsa powiedział, m.in. że kluczowe jest aby Stany Zjednoczone odzyskały kierownictwo nad światem, jeżeli tak się nie stanie, “może nas czekać tragedia światowa.” Jak powiedział Lech Wałęsa, jeżeli Stany Zjednoczone nie są w stanie tego zrobić, wówczas, jak powiedział, “niech oddadzą ten interes Polsce, a my będziemy wiedzieć co z tym zrobić.”
W pozostawionym tekście przemowy, Lech Wałęsa oświadcza, “Dzisiaj w naszym kraju łamie się Konstytucję, uchwala się prawa, które podporządkowują rządzącym niezależne instytucje, ogranicza się i atakuje swobodną wymianę myśli.”
Pełny tekst (źródło Lech Wałęsa Facebook)
Lech Wałęsa
President of the Republic of Poland, 1990-1995
Nobel Peace Prize 1983
Lech Wałęsa Institute, Founder
House of Foreign Affairs Subcommittee on Europe
Trzydzieści lat temu, kiedy upadał totalitaryzm w Polsce i wszystkich krajach naszego regionu, a dokładnie w niecały tydzień po upadku muru berlińskiego, miałem zaszczyt wystąpić przed obu izbami amerykańskiego Kongresu – wtedy jeszcze jako prosty elektryk, choć moja ojczyzna już była wolna, ale też jako przywódca dziesięciomilionowego związku zawodowego „Solidarność”. W tej świątyni wolnego świata zacząłem swoje wystąpienie od słów: „My, naród”. Przemawiałem wówczas w imieniu tych wszystkich krajów, które budziły się do wolnego życia po ciemnej nocy komunizmu. To właśnie tutaj, na Kapitolu, narody te, marzące o odzyskaniu wolności, mogły znaleźć najlepszego sojusznika. Dzisiaj mam zaszczyt przemawiać raz jeszcze w tym szczególnym miejscu i to również w szczególnym czasie, kiedy obchodzimy trzydziestą rocznicę odzyskania naszej polskiej wolności, ale też trzydziestolecie wolności większości krajów w naszej części Europy.
To było nasze wspólne zwycięstwo – zwycięstwo dobra na złem, ludzi wolnych nad dyktaturą, zwycięskiej demokracji nad totalitaryzmem. Cały proces zapoczątkowała polska „Solidarność”, ale gdyby nie wsparcie, jakiego udzielił nam wolny świat, a zwłaszcza nasz niezawodny potężny przyjaciel, Stany Zjednoczone, nasza droga do wolności byłaby z pewnością dłuższa i być może wszystko potoczyłoby się inaczej.
W ciągu ostatnich trzydziestu lat Polska stała się krajem demokratycznym, symbolem sukcesu gospodarczego (między innymi dzięki wysiłkom obecnego tutaj z nami Profesora Balcerowicza), pozwoliła na społeczny awans milionów ludzi, którzy wyszli ze strefy ubóstwa, tworząc silną klasę średnią. Potroiliśmy nasze PKB, w polską gospodarkę zainwestowano miliardy dolarów. Pamiętam, że w tamtym okresie powtarzałem Amerykanom, że potrzebujemy ich generałów – General Motors i General Electric. Na polskim teryterium stacjonują dziś oddziały amerykańskie, a wstąpienie Polski do NATO ukoronowało naszą walkę o wolny kraj.
Ale to wszystko za mało. Świat, w którym przyszło nam żyć, staje wobec nowych wyzwań i pojawiło się też wiele nowych zagrożeń, które powiększyły listę dotychczasowych znanych nam konfliktów i politycznych kryzysów. Pojawiły się nowe pytania – jak sobie poradzić z dzisiejszym zagrożeniem, jakie dla demokracji niesie populizm, demagogia i nacjonalizm? One przecież stanowią zagrożenie dla praworządności oraz podkopują niezawisłość władzy sądowniczej.
Dzisiaj część ludzi twierdzi, że wystarczy wszystko oprzeć na prawie I jego przestrzeganiu. Ja jednak odpowiadam, że prawo będzie puste, jeśli nie oprzemy się na wartościach, co do których wszyscy się zgodzimy. To one powinny stanowić fundament systemu, który chcemy zbudować i ulepszyć.
Po udanej rewolucji w naszym kraju i ponad dwadziestu latach pozytywnych przemian politycznych I prawnych, w Polsce pojawiły się zagrożenia, których najzwyczajnie nie przewidzieliśmy. Dzisiaj w naszym kraju łamie się Konstytucję, uchwala się prawa, które podporządkowują rządzącym niezależne instytucje, ogranicza się i atakuje swobodną wymianę myśli.
Obecny rząd przeprowadził bezlitosne ataki na polskie sądownictwo i jego niezawisłość, wykorzystując narzędzia, które znamy z działania dyktatur w różnych częściach świata. Dzięki temu doprowadził do sparaliżowania Sądu Najwyższego oraz Trybunału Konstytucyjnego, obsadzając go swoimi ludźmi. Poza tym upolitycznił i dał niezwykłe prerogatywy prokuratorowi generalnemu, jednocześnie ograniczając samodzieleność sądów rejonowych i okręgowych w całym kraju.
Można by się zapytać, dlaczego populistyczna partia, która dzisiaj rządzi w Polsce, tak postępuje? No cóż – twierdzą, że budują prawdziwą demokrację, eliminując postkomunistyczne złogi w wymieninonych instytucjach. Jednak nawet bez głębszej analizy, kiedy przyjrzymy się tym sędziom i prokuratorom, którzy padają ofiarą szykan, widzimy, że wielu z nich nie mogło mieć nic wspólnego z komunizmem. Jedyne, co ich łączy to to, że nie chcieli się włączyć do gry, narzucanej im przez ich politycznych szefów. A największy paradoks to to, że obecna władza sama wykorzystuje kilku byłych komunistów o ile mogą być przydatni w ich politycznych rozgrywkach. Nie są więc konsekwetni, za to wykorzystują ten element instrumentalnie. Mogę się tylko domyślać, co nimi tak naprawdę kieruje, oprócz doraźnych zysków. Przypuszczam, że przydzielanie lukratywnych posad znajomym, niekontrolowane przez niewygodne dla rządzących instystucje kontrolne, swobodnie mieści się w ich sposobie myślenia.
Pozwólcie, że przytoczę kilka przykładów naruszenia prawa, o którym wspominam. Są to między innymi:
• próba przejęcia kontroli nad Trybunałem Konstytucyjnym przez mianowanie trzech sędziów dublerów, mianowanie Prezes Trybunału Konstytucyjnego z naruszeniem polskiej Konstytucji, całkowite podporządkowanie Trybunału Konstytucyjnego władzy wykonawczej oraz większości parlamentarnej;
• połączenie funkcji prokuratora generalnego z funkcją ministra w rządzie RP, który może ingerować w działania prokuratorów; ma on władzę degradowania doświadczonych i niezależnych prokuratorów i może ich zastępować osobami mianowymi przez swoich własnych nominantów; może on także utrudniać śledztwo w sprawach niedogodnych dla rządzącej większości; może ponadto inspirować podjęcie dzialań przeciwko wrogom politycznym obecnej władzy;
• zniszczenie Krajowej Rady Sądownictwa jak konstytucyjnego organu mającego zapewnić niezawisłość systemu sądownictwa oraz sędziów poprzez zmianę sposobu ich mianowania przez posłów, a nie sędziów;
• zmiany w Sądzie Najwyższym przez ustanowienie dwóch dodatkowych izb, w tym Izby Dyscyplinarnej, która może wdrażać postępowanie dyscyplinarne wobec sędziów, prokuratorów, adwokatów oraz przedstawicieli innych zawodów prawniczych. Ponadto nowe ustawodawstwo dotyczące Sądu Najwyższego miało wprowadzić przymusowe przejście sędziów na wcześniejszą emeryturę, aby tym samym zwolnić stanowiska dla nowych mianowanych przez obecną władzę urzędników.
• zmiany ustroju sądów powszechnych, umożliwiające ministrowi sprawiedliwości a zarazem prokuratowi generalnemu odwoływanie prezesów sądów powszechnych i obsadzanie tych stanowisk swoimi kandydatami
• instytucyjne ataki na niezależnych sędziów podejmowane przez Ministerstwo Sprawiedliwości, mające na celu szkalowanie „niepokornych” sędziów.
Jeśli nie będziemy uznawać wartości, a także nie będziemy mieli faktycznego poczucia, czym jest demokracja, populiści, którzy dzięki niej są w stanie zyskać wladzę, mogą zniszczyć fundamenty demokracji w państwie. Zmiany w systemie prawnym Polski zostały już skrytykowane przez kilka instytucji europejskich, chociażby przez Komisję Europejską czy Europejski Trybunał Sprawiedliwości. Raport Heritage Foundation [Heritydż Faundaszion], którego siedziba mieści się niedalego stąd, wraz z Wall Street Journal [Wal Strit Dżernal] ostrzegał, że dzisiejsi rządzący w Polsce skupiając w swoim ręku zbyt wielką władzę mogą wystawić na szwank zarówno swobodę działalności gospodarczej, prawo własności, czy inwestycje.
W Polsce mieszka więcej ludzi niż w Kanadzie, a to znaczy, że geopolityczne znaczenie Polski jest duże. Na pewno staramy się poskromić nastroje wrogie Ameryce widoczne u naszych większych partnerów europejskich. Najważniejsze jest jednak to, że Polska stanowi przedmurze walki z imperializmem Rosji – nie tylko w ramach naszach zadań w NATO, ale też przez pomoc w rozwoju państwowości oraz społeczeństwa obywatelskiego u naszych bardziej bezradnych sąsiadów jak Ukraina czy Białoruś. Fakt, że obecne władze naszego kraju niszczą jego sądownictwo oznacza, Polska sama staje się bardziej bezbronna w kontekście geopolitycznym, a zatem bardziej narażona na nikczemne działania zewnętrznych sił atakujących naszych przywódców, tak jak w innych krajach o słabych instytucjach. Wrogowie wolności bardzo by się ucieszyli, gdyby Polska stała się drugą Białorusią
Jest faktem, że rządząca dzisiaj Polską partia narusza porządek konstytucyjny. Ale co więcej, dzisiejsi populiści u władzy w naszym kraju próbują zmienić nasze postrzeganie historii. Zmieniają też odczucie roli, jaką odegrała Ameryka w pomocy „Solidarności” w jej najtrudniejszych momentach. A to jednocześnie obejmuje próbę usunięcia w niepamięć prawdziwych liderów „Solidarności” – umniejszając chociażby moją rolę. W ich narracji nasze miejsce zajmują inni, którzy w przeszlości odegrali rolę co najmniej wątpliwą.
Kiedy Tadeusz Kościuszko przybył tutaj, by pomóc w zwycięstwie amerykańskiej rewolucji, przyczynił się do tego, że angielski stał się językiem wolności. Język polski z kolei pozostaje językiem stałej walki o wolność. Ale wierzcie mi – doświadczyliśmy w przeszłości znacznie większych trudności, a jednak zawsze udawało nam się przetrwać i wyzwolić siebie i innych spod władzy tyranów. Może to jest taka nasz misja w historii? Przezwyciężymy więc i obecne problemy, a te tylko nas umocnią, tak jak się zawsze działo dotychczas. Przecież słowa takie jak wolność, niepodległości, demokracja, praworządności, bezpieczeństwo i solidarność mają tak wielkie znaczenie, zarówno w języku polskim jak i angielskim.
Niech Bóg błogosławi Ameryce I Polsce! Dziękuję
