KOLEJNY POLSKI AKCENT NA EAST VILLAGE
MURAL PRZYPOMNI O 1050-leciu PAŃSTWA POLSKIEGO
17 kwietnia o godzinie 13:00 w nowojorskim East Village, nastąpi odsłonięcie muralu upamiętniającego Chrzest Polski. Mural znajdzie się na ścianie budynku należącego do Parafii Św. Stanisława Biskupa i Męczennika, przy 104 St. Marks Pl. Zawarte w projekcie symbole podkreślają imponującą ramę czasową – 1050 lat Państwa Polskiego!
Chrzest księcia Mieszka I w 966 roku był nie tylko aktem religijnym, ale miał również znaczące konsekwencje polityczne i obyczajowe. Tworzące się państwo Polskie zostało włączone w krąg polityczno-kulturowy Europy łacińskiej. Wraz z pojawieniem się pierwszych misjonarzy zaczął się proces przejmowania zachodnich wzorców politycznych i kulturowych – struktury politycznej i administracyjnej państwa, systemu prawnego, obyczajów, pisma, łaciny jako języka urzędowego i wielu innych. Cykl ten trwał wiele lat, a w konsekwencji doprowadził Polskę do przyjęcia modeli i odpowiedników zachodnich, przy zachowaniu silnej tożsamości narodowej, pozwalającej przetrwać rozbiory i okupacje.
Pamiętając o ważnej roli, jaką w historii Polski odegrała na przestrzeni wieków emigracja, Instytut Kultury Polskiej w Nowym Jorku zdecydował się na usytuowanie muralu właśnie w East Village. Dzielnica ta już w XIX w. była domem wielu polskich emigrantów. Już wtedy, w latach ‘50 odwiedził East Village polski poeta Cyprian Kamil Norwid, to właśnie z okresu nowojorskiego pochodzi jego słynny wiersz Do Johna Browna. Początki parafii Św. Stanisława Biskupa i Męczennika to rok 1872, co świadczy o istniejącej już wtedy silnej społeczności polonijnej. W 1909 r. odbyła się tutaj msza – ostatni hołd złożony Helenie Modrzejewskiej (Modjeskiej), wybitnej polskiej aktorce o międzynarodowej sławie. Dziś w kościele znajduje się tablica pamiątkowa, umieszczona z inicjatywy Instytutu Kultury Polskiej w Nowym Jorku i Prof. Andrzeja Żurowskiego, przypominająca o tym wydarzeniu. W 1941 r., kilka miesięcy po śmierci Ignacego Jana Paderewskiego w Tompkins Square Park posadzono Dąb Paderewskiego.
Dokładnie na St. Marks Place mieścił się słynny polski Dom Narodowy „The Dom”, określany był jako „hippiest hangouts of the 1960s.” Od pokazów w LaMaMa: Umarła klasa (1979) i Wielopole, Wielopole (1981), zaczęła się międzynarodowa sława Tadeusza Kantora. Do dziś polskie produkcje są obecne regularnie w repertuarze teatru. W Anthology Film Archives w maju każdego roku od lat ponad dziesięciu odbywa się festiwal filmu polskiego New York Polish Film Festival. Większość z tych wydarzeń odbywa się przy współpracy Instytutu Kultury Polskiej w Nowym Jorku.
East Village stanowi inspiracje dla współczesnych twórców, to tutaj rozgrywają się akcje większości sztuk polskiego dramatopisarza Janusza Głowackiego, a do niedawna istniejąca tam polska restauracja Teresa’s została uwieczniona w piosence Kazika Staszewskiego. Artystów poszukujących inspiracji, od lat zaprasza polski bar Lucy i jego kultowa dla wielu właścicielka, pani Ludwika „Lucy” Mickevicius.
To tutaj, mieszkali stypendyści Fundacji Kościuszkowskiej, artyści i naukowcy przyjeżdzający z Polski w ramach wymiany naukowej. Część z nich, począwszy od wczesnych lat ’90, mieszkała dokładnie w budynku, na którym znajdzie się mural. Pozostali, w dawnej siedzibie Instytutu Piłsudskiego, kolejnej ważnej instytucji na mapie polonijnej Nowego Jorku.
Urodzony w Polsce artysta, Janusz Gilewicz od lat jest mieszkańcem East Village. Specjalizuje się w muralach i trójwymiarowych obrazach. Jest twórcą największego na świecie trójwymiarowego muralu, który w 2013 r. wraz z 500 wolontariuszami stworzył przy 379 Madison Street na Lower East Side. Jego prace znajdują się w kolekcjach gwiazd rocka, polityków, a w swoim dorobku ma nawet namalowany na zamówienie portret JPII, który został podarowany do papieskiej kolekcji.
Biało-czerwona flaga, będącą częścią muralu, przypomni o wielokulturowym dziedzictwie tej dzielnicy, jednocześnie formą wpisując się w jej malowniczość.
Agata Grenda, Dyrektorka Instytutu Kultury Polskiej w Nowym Jorku: „Myśląc o obchodach 1050-lecia Chrztu Polski chcieliśmy przede wszystkim zwrócić uwagę Amerykanów na tę rocznicę. Wiedzieliśmy, że w natłoku nowojorskich wydarzeń nawet najbardziej znacząca data z historii danego kraju może nie zostać zapamiętana, dlatego zależało nam na prostym, czytelnym, a jednocześnie intrygującym przekazie, zwłaszcza dla tych, którzy są albo z innego kręgu kulturowego, albo nie znają naszego kraju i jego historii. Widząc napis ‘Polska 966-2016’ oraz znak ryby być może będą chcieli po prostu ‘wyguglować’ sobie z czym związane są te informacje, a tym samym – dołożyć pewnych starań aby rozszyfrować ten mural. Dla Polaków będzie zaś on kolejnym polskim elementem na East Village, a jest ich niestety coraz mniej. Jednocześnie będzie to kolejny projekt Instytutu realizowany z najstarszą polską parafią na Manhattanie – kościołem Św. Stanisława Biskupa i Męczennika. W 2009 r. umieściliśmy w nim tablicę poświęconą Helenie Modrzejewskiej. Po jej śmierci w 1909 r. Nowojorczycy złożyli ostatni hołd wielkiej aktorce właśnie w tym kościele, a następnie jej szczątki przetransportowano statkiem do Polski. Cieszymy się więc, że po raz kolejny zaznaczymy polską obecność na dolnym Manhattanie, jednocześnie przypominając o ważnej rocznicy w naszych dziejach.”
Mural powstał z inicjatywy i ze środków Instytutu Kultury Polskiej w Nowym Jorku, przy współpracy z Parafią Św. Stanisława Biskupa i Męczennika. Twórcą muralu jest Janusz Gilewicz. Mural odsłoni Agata Grenda Dyrektorka Instytutu Kultury Polskiej w Nowym Jorku, O. Tadeusz Lizińczyk, Proboszcz parafii Św. Stanisława Biskupa i Męczennika oraz artysta Janusz Gilewicz.
Obchody 1050. Rocznicy Chrztu Polski zostały objęte Honorowym Patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy. Oficjalna strona obchodów 1050. Rocznicy Chrztu Polski: http://chrzest966.pl/
Po otwarciu muralu organizatorzy zapraszają do sali pod kościołem na poczęstunek.
INSTYTUT KULTURY POLSKIEJ W NOWYM JORKU istnieje od 2000 roku. Jest placówką dyplomatyczną podlegającą Ministerstwu Spraw Zagranicznych Rzeczpospolitej Polskiej, działającą w sferze dyplomacji publicznej. Misją Instytutu jest upowszechnianie kompleksowej wiedzy o Polsce, polskiej historii i dziedzictwie narodowym w świecie oraz promowanie wkładu współczesnej Polski w światowy dorobek kulturalny. Realizuje ją poprzez inicjowanie, wspieranie i promowanie współpracy pomiędzy Polską a Stanami Zjednoczonymi w dziedzinie sztuki, edukacji, nauki oraz w wielu innych wymiarach życia intelektualnego i społecznego. Jego głównym zadaniem jest zapewnienie polskiej obecności w programach najważniejszych ośrodków amerykańskich i w dużych przedsięwzięciach międzynarodowych. Instytut współpracuje z renomowanymi instytucjami kultury, ośrodkami akademickimi i środowiskami opiniotwórczymi działającymi na rynku amerykańskim. Do jego głównych partnerów należą tak prestiżowe organizacje, jak Lincoln Center for the Performing Arts, BAM, The Museum of Modern Art, The PEN American Center, The Poetry Society of America, National Gallery of Art, Yale University, Columbia University, Princeton University, Harvard Film Archive, CUNY Graduate Center, Julliard School of Music, The New Museum, The Jewish Museum, La MaMa E.T.C. oraz wiele innych. Podczas kilkunastu lat pracy prezentował Ameryce dokonania wybitnych polskich twórców, m.in. Romana Polańskiego, Andrzeja Wajdy i Jerzego Skolimowskiego, pisarzy Czesława Miłosza, Adama Zagajewskiego i Wisławy Szymborskiej, kompozytorów Krzysztofa Pendereckiego, Witolda Lutosławskiego i Mikołaja Góreckiego, twórców teatralnych Krystiana Lupy, Jerzego Grotowskiego i Tadeusza Kantora; artystów Krzysztofa Wodiczko, Katarzyny Kozyry, Aliny Szapocznikow oraz wielu innych ważnych postaci ze świata artystycznego. Jest inicjatorem i aktywnym uczestnikiem debat z zakresu szeroko rozumianej humanistyki, w tym dotyczących historii i najważniejszych współczesnych zjawisk społeczno-politycznych.
